Երբեք չգիտակցեցինք, որ «պատմության արդյունքը աշխարհագրությունն է» և պատմության հաղթական դիտակետից պետք է նայել ապագային, հակառակ պարագայում, իրադարձությունների չարագույժ բերումով, կարող է չափազանց շատ բան, գուցե ամեն ինչ տանուլ տրվել, ինչպես եղավ մեր ժողովրդի դարերի և ոչ այնքան հեռավոր անցյալի ավելի քան ողբերգական պատումներում։

Բացեք անկախության տարիների հայկական մամուլը և ամենուրեք Կարսի պայմանագրի կապակցությամբ կկարդաք բոլշևիկներին խարազանող հոդվածներ: Ասեմ, որ մենք սիրում ենք սևեռվել մի հարցի վրա, չնկատելով, թե ինչ քաղաքականություն են վարում հետբոլշևիկյան Ռուսաստանի կառավարողներն այդ նույն հայկական հարցում: Ասել կուզեմ, որ այսօրվա ռուս կառավարողը թեպետ տոմսով բոլշևիկ չէ, բայց հայերիս տարածքների նկատմամբ հոգով բոլշևիկյան քաղաքականություն է վարում:

«Էլեկտրոստանդարտ» ԳՀԻ-ի լաբորատորիայի վարիչի պաշտոնում էր աշխատում տաղանդավոր կոնստրուկտոր Ռուբեն Հայկի Հովսեփյանը, որ պատմել է հետևյալը. -1945 թվականի ամռան մի գեղեցիկ օր հայրս՝ գնդապետ Հայկ Հովսեփյանը, ոգևորված տուն եկավ. «Վաղը գնում ենք Կարս, ինձ նշանակել են Կարսի զինվորական պարետ»:

Մհերը գոցեց քարայրի ապառաժ դուռը և որդան կարմիր կտուցով զինավառ Լաո-աղավնին աջ ուսին, Կարմրաշեկ խոյն էլ առաջն արած քայլեց դեպի Երկիր։ Այս շղթայակործան Երկրում, Հայքի հյուսիսում, գարին, խնդրեմ, ընկույզի չափ էր, ծիրանի փողից էլ սրբազնակոչ մարտակոչեր էին հնչում։

Գավառ, Քյավառ, Նոր Բայազետ, Կամո, Գավառ։ Այսօր գավառական մի անշուք ու փոշեկոլոլ բնակավայր է երբեմնի շեն քաղաքը։

«ՀՀ քրեական օրենսգրքի 178-րդ հոդվածի 3-րդ մասի 1-ին կետով Արտակ Էդիկի Ղուկասյանին ճանաչել անպարտ և արդարացնել»: Բայց ո՞վ է Արտակ Ղուկասյանը:

Որպես աքսիոմ պետք է ընդունել այն իրողությունը, որ դարերի ընթացքում մարդն իր էությամբ, իր կերպարով, իր ներքին աշխարհով երբեք չի փոխվել՝ անկախ նրանից, թե հասարակական-տնտեսական որ՝ ճի՞շտ, թե՞ սխալ ֆորմացիայի միջավայրում է ապրել ու աշխատել:

Ամառվա կեսին, երբ քիչ թե շատ նորմալ հանգստի հնարավորություն ունեցող հայ մարդն արձակուրդային տրամադրության մեջ է արդեն, հայրենի (ոչ բարով) կառավարությունն անակնկալ «նվեր» մատուցեց քաղծառայողներին՝ կասեցրեց սոցփաթեթով վերջիններիս հանգստի բաղադրիչը, որպես «սփոփանք» հավելելով՝ ժամանակավորապես:

Ներկայումս Մերձավոր Արևելքում քաղաքական գործընթացները զարգանում են սրընթաց արագությամբ՝ ստեղծելով անկայունության և խառնակության անցանկալի մթնոլորտ: Աշխարհաքաղաքական օրինաչափություններն ընթանում են հստակ և որոշակի սցենարներով՝ շոշափելով ամբողջական ժողովուրդների և պետությունների կենսական շահերն ու ճակատագիրը:

Ավելի լավ չէ՞ր լինի, որ ինքը՝ Скачко-ն, Ստալինը, պավլովիչները, ռադեկները, զինովևները, միլլերները և նրանց հայ աշակերտները նույնպես ղեկավարվեին Լենինի պատվիրաններով ու սկզբունքներով, թե ռևոլյուցիոն ֆրազը չէ կարևոր, այլ կատարած կոնկրետ գործը, թե ֆրազների հետևում պիտի տեսնել, թե ինչ կոնկրետ գործ է կատարվում և ըստ այնմ դատել մարդկանց, քաղաքական պարտիաների և կառավարությունների մասին, թե պատերազմը նախորդ տարիներին վարած քաղաքականության շարունակությունն է՝ ռազմական միջոցներով և այլն: